چرا طی درمان سرطان پستان لنف ادم رخ میدهد؟
سیستم لنفاوی، شبکه ای متشکل از عروق و غدد لنفاوی است. این شبکه بخشی از سیستم گردش خون و همچنین بخشی از سیستم ایمنی بدن است. لنف، مایع شیری رنگی است که در عروق لنفاوی و غدد لنفاوی جریان دارد و حاوی پروتئین، گلبولهای سفید، چربی و فاکتورهای انعقادی میباشد.
وظایف سیستم لنفاوی شامل موارد زیر است :
حفظ تعادل مایعات بدن از طریق برگرداندن آب و پروتئینها از مایع میان بافتی به سیستم گردش خون
برداشت و انتقال پروتئینها، مواد زاید، باکتریها و ویروسها از بافتها
مشارکت در تولید پادتن ها، شناسایی و پاسخ به میکروبها و سلولهای سرطانی
تولید گلبولهای سفید
لنف ادم چیست؟
لنف ادم بروز تورم در اندامهاست و از مختل شدن عملکرد سیستم لنفاوی ناشی میشود. لنف ادم یا همان تورم ناشی از درمان سرطان پستان، عموماً در دست، تنه و پستان (در صورتی که عمل جراحی حفظ پستان صورت گرفته باشد) میباشد و در سمت جراحی شده ایجاد میشود.
چرا طی درمان سرطان پستان لنف ادم روی میدهد؟
حین جراحی در سرطان پستان لازم است غدد لنفی زیربغل در سمت مبتلا بطور کامل یا نسبی برداشته شوند یا از آنها نمونه برداری شود. برداشته شدن این غدد لنفی در بعضی از بیماران ممکن است در مسیر حرکت مایع میان بافتی که لنف نامیده میشود اختلال ایجاد کند و باعث بروز تورم در دست یا پستان در همان سمت گردد.
طبیعی است که استفاده از روش نمونه برداری از غده لنفی نگهبان که در فصل جراحی شرح داده شده است، نسبت به برداشت کامل یا نسبی غدد لنفی زیر بغل، به مراتب با خطر کمتری برای بروز تورم همراه است. علاوه بر این، درگیری غدد لنفی یا انجام درمانهای تکمیلی مانند پرتودرمانی در ناحیه غدد لنفی، میتواند در مسیر حرکت مایع میان بافتی اختلال ایجاد کند و باعث لنف ادم یا تورم لنفاوی شود. گاهی چند سال پس از درمان، عود بیماری در غدد لفنی ممکن است باعث بروز این حالت شود.
هم چنین بخوانید: آیا همرمان با شیمی درمانی و رادیوتراپی می توانیم لنف ادم انجام دهیم؟
آیا همه مبتلایان به سرطان پستان دچار لنف ادم میشوند؟
تعیین اینکه چه تعداد از زنان بعد از ابتلا به سرطان پستان به ورم لنفاوی مبتلا میشوند بسیار مشکل است ولی با درمانهای جدید، انواع در کمتر از ده درصد موارد دیده میشوند. در بسیاری از افراد عروق لنفاوی باقیمانده گشاد میشوند و یا عروق لنفاوی جدید تشکیل میشوند و تورم دست یا لنف ادم روی نمیدهد. سیستم لنفاوی از فردی به فرد دیگر به طور کلی بسیار تفاوت دارد بر این اساس میتوان توضیح داد که چرا بیماران با جراحی و درمانهای مشابه، از نظر ابتلا به لنف ادم متفاوت میباشند.
لنف ادم میتواند بسیار موذیانه و بی سروصدا در هر زمانی بعد از انواع جراحیهای پستان و غدد لنفاوی ایجاد شود. تقریباً 80 % از موارد در دوسال اول بعد از جراحی خود را نشان میدهد. از آنجایی که کنترل لنف ادم نیاز به مراقبت و توجه روزانه دارد و از طرفی برای لنف ادم بهبودی کامل وجود ندارد، بیشترین تأکید بر روی پیشگیری از آن است.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به لنف ادم هستند؟
وضعیتهای خاصی ممکن است احتمال وقوع لنف ادم را بیشتر کند. این موارد عبارتند از :
جراحی های طولانی مدت و پیچیده ی پستان
برداشتن غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل
پرتودرمانی بعد از انجام عمل جراحی
برخی رژیم های شیمی درمانی
حرکت ندادن یا برعکس، استفاده بیش ازحد از بازو
چاقی و افزایش وزن بعد از زایمان
سن بالا
ابتلا به بیماریهای زمینه ای مانند دیابت و فشارخون بالا
علایم بروز لنف ادم چیست؟
تورم دست یا لنف ادم ممکن است به شکلهای مختلفی بروز کند که از آن جمله به موارد زیر میتوان اشاره کرد :
احساس فشار، سنگینی یا کشیدگی پوست.
تورم در هر قسمت از دست شامل پشت دست، ساعد، بازو، تورم در تنه و ناحیه جراحی شده و تورم درپستان در مواردی که فقط قسمتی از پستان برداشته شده باشد.
احساس سوزن سوزن شدن در دست
ایجاد تورم گوده گذار (وقتی انگشت خود را بر روی پوست فشار دهید، فرو میرود و به سرعت به وضعیت قبلی برنمیگردد).
احساس گرمی در عضو متورم (این حس با علائم ناشی از عفونت عضو متفاوت است).
احساس درد در بازو و شانه به دلیل سنگینی عضو (ورم لنفاوی در بسیاری از موارد بدون درد است).
بروز احساس کشش شدید در پوست که از نظر بیمار به صورت ترکیدن پوست بیان میشود.
اگر متوجه هر یک از علائم بالا شدید توصیه میکنیم که آن را به عنوان علامت شروع لنف ادم در نظر گرفته، به پزشک خود اطلاع دهید.
به طور مرسوم لنف ادم به چهار مرحله از صفر تا سه تقسیم بندی میشود:
مرحله صفر : دراین مرحله دست متورم نبوده و تنها بیمار احساس پری و فشار در دست سمت مبتلا میکند.
مرحله اول : تجمع مایع لنف در دست وجود دارد اما با بالابردن دست بهبود مییابد.
مرحله دوم : تجمع مایع لنف در دست وجود دارد اما با بالا بردن دست ورم کاهش نمییابد.
مرحله سوم : دست افزایش حجم دارد و تغییر شکل داده است و پوست سفت و ضخیم میشود.